هفت‌خان رستم به روایت سالمندان کهریزک

باشگاه شاهنامه پژوهان _ گزارش: این روزها اگر گذرتان به آسایشگاه کهریزک افتاد، حتما سری به ساختمان لاله این مجموعه بزنید و ساعتی را پای نقالی «هفت‌خان رستم» بگذرانید؛ نمایشی که ماحصل یک کلاس بازیگری با «احمد حق‌شناس»، معلمی جوان است که شاگردانش میانگین سنی بین ۶۰ تا ۸۰ سال دارند. به گزارش باشگاه شاهنامه پژوهان به نقل از همشهری این سالمندان دور هم جمع شده‌اند تا هم روایتگر داستانی از شاهنامه باشند و هم هنردرمانی را که بخشی از خدمات این مجموعه است در معرض دید مخاطبان بگذارند، با امید به این‌که توانمندی در این زمینه بیش از پیش مورد توجه قرار بگیرد. این نمایش تا پایان هفته در کهریزک به نمایش درخواهدآمد.

نقالی را در قهوه‌خانه‌ها می‌دیدیم

یکی از سالمندانی که راوی خان هفتم نمایش بود، می‌گوید: ۷۹ ساله هستم. حدود ۳ سال است که به آسایشگاه کهریزک رفت و آمد می‌کنم. وقتی صحبت از اجرای نمایش شد بسیار خوشحال شدم، زیرا من حدود ۶۰‌سال پیش در زمان تحصیلم در گروه فرهنگی مدرسه تئاتر بازی می‌کردم و در جشن‌ها و مناسبت‌های مختلف حضور پررنگی داشتم. همیشه به عنوان سرگروه به دوستانم کمک می‌کردم، از این رو سابقه کار نمایش را داشته‌ام.

«حسین رحیمی» در پاسخ به این سوال که با هنر نقالی تا چه اندازه آشناست و آیا درباره روایتی که انجام داده شناخت دارد یا خیر، می‌افزاید: ما نقالی را در قهوه‌خانه‌ها می‌دیدیم. حتی گاهی پیش می‌آمد که خودم هم از شاهنامه نقل می‌کردم. در این نقل هم که هفت‌خان رستم بود کارگردان بسیار کمک کرد. من مشکلات زیادی داشتم، همسرم حدود ۵ سال قبل سکته کرده و از دخترم خواهش می‌کردم در زمان تمرین و اجرا کمکم کند تا بتوانم از پس نقشم بربیایم. کارگردان در جریان مشکلاتم بود و بالاخره توانستیم به همراه دوستانم اجرای موفقی داشته باشیم. وی ادامه می‌دهد: اغلب مردم پس از ۶۰ سالگی بازنشسته می‌شوند و از دید کسانی که حقوق بازنشستگی‌شان را پرداخت می‌کنند، مهره‌های سوخته‌ای هستند. اما اینگونه فعالیت‌ها می‌تواند در پر کردن اوقات فراغت سالمندان بسیار موثر باشد و این‌که آنها می‌توانند از تجربیاتشان در جایی بهرهببرند.

انتخاب یک داستان جذاب

کارگردان نمایش و مربی سالمندان نیز می‌گوید: مدت‌ها بود تصمیم داشتیم اجرای نمایش ایرانی در مجموعه داشته باشیم و در نهایت انتخاب ما داستان هفت‌خان رستم بود، زیرا این داستان همانند بسیاری از داستان‌های شاهنامه جذابیت فراوانی دارد. خان یکم جنگ رخش با شیر، خان دوم یافت چشمه آب، خان سوم جنگ رستم با اژدها، خان چهارم کشتن رستم زن جادوگر را، خان پنجم گرفتاری اولاد به دست رستم، خان ششم جنگ رستم با ارژنگ دیو و خان هفتم مربوط به کشتن دیو سپید است.

«احمد حق‌شناس» با اشاره به ویژگی‌های کار کردن با سالمندان ادامه می‌دهد: تمرینات کمی زمان‌بر بود و ما برای درک موضوع و داستان‌ها زمان زیادی گذاشتیم. البته کار با سالمندان تجربه جالبی بود، حتی چند نفری از آنها نتوانستند کار را ادامه دهند و یکی از سالمندان در زمان تمرینات به رحمت خدا رفت. برخی از دوستان از پس زبان نوشتاری متن برنمی‌آمدند اما در هر صورت با علاقه‌ای که از خودشان نشان دادند و حمایت‌های همکارانم نتیجه به شکل مطلوب حاصل شد. وی اضافه می‌کند: تاکنون ۲ برنامه نمایشی در کهریزک داشته‌ایم، اما اجرای نمایش ادامه‌دار خواهد بود، چراکه سالمندان علاقه زیادی داشته‌اند.

غنی کردن اوقات فراغت

مدیر آسایشگاه کهریزک استان البرز درباره برنامه نقالی که توسط سالمندان در این مجموعه اجرا شده می‌گوید: همیشه حضور در بین سالمندان برایم لذت‌بخش بوده، زیرا از دیرباز این دوران را بسیار دوست داشته‌ام. از این رو تمام تلاش ما در مجموعه غنی کردن اوقات فراغت برای سالمندان، کودکان و معلولان است. «افشین وجدانی روشن» می‌افزاید: خوشبختانه البرز در حوزه شیوه‌های جدید توانبخشی پیشرو است و ما در توانبخشی نوین نمونه ملی شده‌ایم، به طوری که وقتی در دانشگاه‌ها و همایش‌های متعدد حضور دارم همواره تمام استان‌ها تقاضای بازدید از کهریزک البرز رادارند.

وی ادامه می‌دهد: ما در کهریزک توسط تیم متخصصی که داریم اقدامات جدیدی در شیوه توانبخشی انجام می‌دهیم که فرد بتواند به زندگی برگردد. یکی از اقدامات نوین در توانبخشی هم بحث نمایش‌درمانی است که همکارانم از دیرباز این شیوه را به کار می‌برند و اکنون به دلیل حضور کارشناسان و مربیان امور هنری هنردرمانی برجسته‌تر شده است. این مسئول در ادامه می‌گوید: نمایش‌درمانی هم بخشی از هنردرمانی است؛ روشی کمکی و غیردارویی که با مدد تکنیک‌ها و فرایندهای نمایشی و بهره‌گیری از تئوری‌های نمایشی در مسیر رفع مسائل روحی، روانی و رفتاری اشخاص گام برمی‌دارد.

تاثیرگذاری هنر در جامعه

مدیر آسایشگاه کهریزک استان می‌گوید: هنر بسیار ارزشمند است و اگر بتواند متعهد و همراه با فرهنگ غنی ایرانیان از هزاران سال پیش باشد، می‌تواند بسیار تاثیرگذار باشد که نمونه آن نمایشی بود که توسط سالمندان از شاهنامه انتخاب شد. اگر در داستان و قصه فردوسی عمیق باشیم، محتواهای بسیاری را کشف می‌کنیم؛ به طور مثال این‌که انسان ۷ خان در زندگی دارد که باید مرحله به مرحله طی کند تا به پیروزی و مرحله نهایی زندگی یعنی تعالی و کمال برسد. از این‌که شاهد هنرنمایی سالمندان آسایشگاه کهریزک بودم بسیار خرسندم. بیشتر به این خاطر که توانستند با توانایی‌های خودشان صحنه‌های زیبایی خلق کنند. «افشین وجدانی روشن» می‌گوید: در زمینه توانبخشی و بازگرداندن توانمندی یک بخش پزشکی و دیگری بخش هنردرمانی و برگزاری دوره و کارگاه‌های هنر را داریم. البته اکنون احساس می‌کنیم که شاید دیدن جمعیت زیاد برای سالمندان سخت باشد. امیدواریم با تلاش مربیان و خودشان در جهت اجراهای نمایشی بتوانیم به علاقه‌مندان به تماشا و نقش‌آفرینی عزیزان در بیرون از مجموعه هم کمک کنیم.