نگاهی به مثلث هویت ملی / اصغر دادبه

نگاهی به مثلث هویت ملی

درآمد

قرار شد در وبینار انجمن فلسفه، زیر عنوان «رابطهٔ حکمت ملی با هویت ملی در شاهنامه»، سخن بگویم. ضمن بیان این رابطه یا این نسبت، نگاهی کردم به «مثلت هویت» که پیشنهادی است از سوی این بنده برای طرح و تبیین هویت ملی؛ مثلثی که پیش‌تر هم از آن سخن گفته‌ام و این‌بار هم از منظری دیگر در باب آن سخن گفتم:

۱. حکمت ملی لازمهٔ هویت ملی است و هر ملت، حکمتی دارد و جهان‌بینی‌ای که بر بنیاد آن به جهان می‌نگرد و رفتار خود را سامان می‌بخشد. به نظر می‌رسد حکمت ملی ما در دوران اسلامی تاریخ میهنمان، نخست، در شاهنامه گزارش شده و سپس در طول تاریخ گسترش یافته است (در سخنرانی خود توضیح داده‌ام).

۲. تاریخ میهنمان، در دوران پیش از اسلام و اساطیر ملی‌مان نیز در شاهنامه گزارش شده و به دست نیاکانمان و سپس به روزگار ما رسیده است. در این سخنرانی از هر دو، تاریخ و اساطیر ملی، سخن گفته‌ام و گفته‌ام که: تاریخ ملی‌مان گزارش علمی سرگذشت نیاکانمان است و اساطیر، گزارش هنری ــ عاطفی این سرگذشت و تکرار آن‌ها یادآوری هویت ملی است و تأکید بر این معنا که: «از یادنبریم که کیستیم».

۳. سرانجام سخن را با تأکید بر اهمیت زبان ملی به‌ سر برده‌ام و برای تبیین اهمیت آن از یک فرمول یا یک اصل فلسفی، در فلسفهٔ مشائی، بهره جسته‌ام؛ از این فرمول که: ماده (هیولی) مبهم و غیرمتعیّن است و چون صورت (حقیقت پدیده) بر آن عارض شود و بدان بپیوندد تشخص و تعیّن می‌یابد. هویت ملی به ماده (هیولی) می‌مانَد و زبان ملی، صورت یا حقیقتی است که چون به هویت ملی بپیوندد هویت ملی تشخص و تعیّن می‌یابد و به زبان ساده معنا پیدا می‌کند!

اکنون، در این یادداشت، بدانچه گفته‌ام می‌افزایم که: از دیدگاه سهروردی، حقیقت پدیده، نه ماده که صورت آن‌ است. بر بنیاد دیدگاه سهروردی بزرگ می‌‌توان نتیجه گرفت که: زبان ملی، که صورت یا حقیقت هویت ملی است، عین هویت ملی است.