کتاب حماسه ملی ایران نوشته تئودور نولدکه

باشگاه شاهنامه پژوهان _ کتابشناخت: کتاب حماسه ملی ایران از مهمترین آثار تئودور نولدکه ایرانشناس آلمانی است. این کتاب دربارهٔ شاهنامه نوشته شده و بزرگ علوی آن را به فارسی برگردانده است. سعید نفیسی نیز مقدمه‌ای بر آن نوشته که شامل نقدهای او بر این کتاب است .

آشنایی نولدکه با زبان‌های سامی، عبری، عربی و پارسی باعث شده است که او در این کتاب به بررسی ساختاری و ریشه شناختی برخی واژگان و نام های موجود در شاهنامه بپردازد و نکات قابل توجهی را در این خصوص مطرح نماید که از این دید شاید او یکی از نخستین کسانی است که باب چنین پژوهش‌هایی را درباره شاهنامه گشوده است.

شناخت نولدکه درباره آثار حماسی و ادبیات اساطیری سایر کشورها و ملتها و مقایسه شخصیت‌ها و رویدادهای شاهنامه با وقایع موجود در آن ها از دیگر ویژگی های این کتاب است که همین موضوع یکی از دلایلی است که این کتاب کم حجم را از ارزش ادبی و تحقیقی ویژه ای برخوردار کرده است به گونه ای که خوانندگان و پژوهشگران را بر آن می دارد که نکته هایی که نولدکه در کتاب به آن ها اشاره کرده را پی گرفته و به یافته های و جدیدی دراین باره دست یابند.

مروری کوتاه بر برخی از داستان‌های شاهنامه، بررسی ویژگی‌های بعضی از پهلوانان نامدار شاهنامه همچون رستم و سهراب و اسفندیار، نقش زنان در شاهنامه و … از موضوعاتی است که نولدکه به آنها پرداخته است. هرچند نولدکه در این کتاب اشتباهاتی داشته است که از مهم‌ترین دلایل آن می‌توان به محدودیت منابع، زمان پژوهش، و استناد و اعتماد به برخی از منابع نه چندان معتبر همچون مقدمه شاهنامه بایسنقری اشاره کرد اما این اثر نکات برجسته و ویژه ای را دارا می باشد که به آن ارزش بخشیده است. از جمله اشتباهات این کتاب می توان به ، نسبت دادن منظومه یوسف و زلیخا به فردوسی، موضوع تقدیم شاهنامه به سلطان محمود غزنوی و … اشاره داشت که امروز با پژوهش‌ها و مطالعات انجام شده نادرستی آن بر همگان اثبات شده است. از طرفی آشنا نبودن نولدکه با درون‌مایه زبان پارسی و ظرافت‌ها و ریزه‌کاری های آن باعث شده که در برخی قسمت‌ها شاهد خطاهای برداشتی از معنای ابیات توسط نویسنده باشیم . سعید نفیسی در مقدمه مختصر خود بر این کتاب، به پاره‌ای از مشکلات و اشتباهات برداشتی نولدکه با دقت و نکته بینی شایسته ای اشاره کرده است ولی در واقع حماسه ملی ایران از جهات بسیاری اثری است برجسته که همواره مورد توجه و علاقه پژوهشگران و چراغ راه آنان در آشنایی بیشتر با مفاهیم شاهنامه بوده است.