کتاب اژدها در اساطیر ایران نوشته از منصور رستگار فسایی

باشگاه شاهنامه پژوهان _ کتابشناخت: کتاب اژدها در اساطیر ایران اثری از منصور رستگار فسایی است.

در این کتاب او به بررسی مفهوم اژدها در آثار ادبی ایران می پردازد. منصور رستگار فسایی همچنین از برداشت مردم ایران باستان از این مفهوم سخن می گوید.

رستگار فسایی از پژوهشگران به نام در زمینه اسطوره شناسی، شاهنامه پژوهی و حماسه است. کتاب اژدها در اساطیر ایران اثری جامع در زمینه اژدها در اساطیر و افسانه های کهن ایرانی است.

پژوهش درباره اژدها کاری دشوار است به ویژه اگر این پژوهش بر مرزهای جهانی و مدخل‌های زیر مجموعه‌ی اژدها، نظیر اژدهایان اهریمنی، اژدهایان اهورایی، پهلوانان اژدهاکش، اژدها در روایت‌های دینی، اژدها در روایت‌های عارفانه، اژدها در تشبیهات و استعارات هنری، و نیز بر آثار حماسی پس از شاهنامه گسترانده باشد.

در اساطیر ایران، اژدها موجودی مهم است؛ که در بسیاری از اساطیر ایران نقش مهمی دارد، از هفت خوان رستم تا ماجرای ضحاک مار دوش. کتاب «اژدها در اساطیر ایران» نگاهی دارد دقیق و مو شکافانه به این عنصر مهم – اژدها – در اساطیر ایران با مقایسه ی اژدها در اساطیر ایران و افسانه های ملل دیگر ؛ مانند مردم «چین»، «هند» و اقوام دیگر..

اژدها نشانه ای اهریمنی که در کار ویرانی و نابودی جهان و آدمیان است، در نفسش دود و آتش و زهر است و گیاه و سبزه را می خشکاند. ریشه واژه اژدها و (ضحاک) یکی است و صورت‌هایی دیگر چون «اژدر»، «اژدرها» و «اژدهات» دارد، به معنی «ماری است افسانه‌ای و بزرگ، با دهان فراخ و گشاد.» اژدها یا اژدر که در زبان اوستایی «اژی» (-aži)، در زبان پهلوی ساسانی (فارسی میانه) «از» (az) و در زبان سانسکریت «اهی» (-ahi) خوانده و نامیده می‌شود، به معنی «مار یا افعی مهیب و سهمگین» است. در متون کهن ایرانی، گاه این واژه به گونه عام بکار می‌رود. اژدها جانوری است که در کهن‌ترین سنن نماد ویرانکاری و نیز آب و آبادانی بوده است. روزگاری دراز اساطیرشناسان می‌پنداشتد که اژدها نمایشگر سَر و انگیزه پیشرفت بشر است و سرگذشت بشر سراسر کوششی است برای رهائی یافتن از قدرت درهم شکننده اژدها. کهنترین تصویر موجود اژدها واقع در دروازه ایشتار رابطه میان اصل و آغاز جهان و اژدها در کیهان‌شناسی بابلیان آشکار است. در این کیهان‌شناسی، تیامات یا اژدهائی که نماد ظلمت آغازین است غالباً بصورت ماری خشمگین نموده شده و مردوک یا قهرمان خورشیدی بر آن چیره می‌شود. بدینگونه جهان روشن پدرسالاری جهان آغازین مادرشاهی را تسخیر می‌کند. کتاب در فصول گوناگون و فراوان نگاهی دارد به اژدها.

فصل اول کتاب به بررسی واژه ی اژدها و معنای آن در ادبیات فارسی می پردازد، و شکل های مختلف این واژه را بیان می کند. فصل دوم یا «نام های دیگر اژدها در ادب فارسی» ، همان گونه که از اسمش پیداست، نام های دیگری را می آورد که به این موجود اساطیری – اژدها – در ادبیات فارسی اطلاق شده. فصل بعدی با عنوان «اژدها : مار» مقایسه ای دارد بین اژدها و مار. در فصل چهارم و پنجم و ششم ، کتاب با شمایل صوری اژدها آشنا می شویم، و در ادامه در فصل هفتم یا «جایگاه اژدها» ، نویسنده به بررسی مکان اژدها در نوشته های تاریخی و اساطیری می پردازد.

کتاب «اژدها در اساطیر ایران» ، کتابی است ارزشمند و سودمند و به ویژه مناسب برای علاقه مندان به تاریخ و اساطیر و هم چنین سایر دوستداران ادب و تاریخ ایران.