سخنرانی دبیر جایزه سرو ایرانی در دومین آیین اهدا جایزه سرو ایرانی

باشگاه شاهنامه پژوهان _ گروه خبر : پانزدهم اسفندماه نود و پنج, تالار فردوسی دانشگاه تهران میزبان دوستداران میراث فرهنگی ایران بود . در این روز دومین آیین اهدا جایزه سرو ایرانی برگذار و جایزه سرو ایرانی به ژاله آموزگار و میلاد وندائی اهدا شد .جایزهٔ سرو ایرانی نخستین جایزهٔ غیردولتی ایرانی در زمینهٔ میراث فرهنگی ملموس و ناملموس با تعریف یونسکو است که همه‌ساله از سوی انجمن‌های دانشگاهی و فرهنگی غیردولتی به کوشندگان میراث فرهنگی ایران داده می‌شود. این جایزه از سال ۱۳۹۳ به پیشنهاد بهرام روشن‌ضمیر کار خود را آغاز کرده و مورد پشتیبانی انجمن‌ها و بنیادهای غیردولتی و چهره‌های هنری چون شهرداد روحانی قرار گرفته است.جایزهٔ سرو ایرانی یک جایزهٔ مردم‌نهاد در زمینهٔ میراث فرهنگی است که در دو رشتهٔ استادان برتر و جوانان کوشنده برگزار می‌شود. انجمن‌های دانشگاهی و فرهنگی فهرستی از نامزدهای شایسته در دو رشته را برای هر سال تهیه کرده و سپس داورانی شامل استادان دانشگاه یا فعالان در زمینهٔ میراث فرهنگی را برگزیده و فهرست نامزدها را به هیئت داوران ارائه می‌کنند تا هیئت داوران در هر رشته یک نفر را برگزیند. هیئت داوران و نامزدها باید کاملاً مستقل بوده و در انجمن‌های تشکیل‌دهندهٔ سرو ایرانی عضویت نداشته باشند.هم‌اکنون باشگاه شاهنامه پژوهان، بنیاد فرهنگی جمشید، کانون ایرانشناسی دانشگاه شهید بهشتی، کانون ایرانشناسی دانشگاه تهران، انجمن علمی تاریخ دانشگاه تهران، انجمن علمی ایرانشناسی دانشگاه تهران، انجمن علمی زبان‌های باستانی دانشگاه تهران، انجمن علمی زبانشناسی دانشگاه علامه، انجمن علمی تاریخ دانشگاه شهید چمران اهواز و انجمن مهرگان شیراز برگزارکنندهٔ این جایزه غیردولتی هستند. آنچه در ادامه می آید سخنرانی بهرام روشن ضمیر دبیر جایزه سرو ایرانی در دومین آیین اهدا این جایزه است .

خوش‌آمد خدمت استادان، فرهیختگان، دانشجویان، دانش‌پژوهان و علاقه‌‌مندان ایران، فرهنگ ایران و میراث فرهنگی ایران. مفتخریم که دومین دوره آیین جایزه سرو ایرانی را در این مکان مقدس، دانشگاه تهران، دانشکده ادبیات، تالار فردوسی برگزار می‌کنیم. جایزه سرو ایرانی، نخستین جایزه مستقل در زمینه میراث فرهنگی ایران با تعریف یونسکو است.
در این آلوده‌ترین زمان و زمانه، بگذارید سرو به ایران هوای تازه ببخشد. باشد که در زیر سایه سرو، ایران ما زندگی جاودانه بیابد.
اما برای میراث فرهنگی ایران چرا “سرو ایرانی”؟
در فرهنگ باستانی ایران، فرمانروا، افزون داشتن صفتِ جنگویی برگزیده می‌بایست باغبانی خوب می‌بود. یونانیان باستان هم از این صفت برجسته‌ی ایرانیان باخبر بودند که سقراط در تعلیمات خود اهمیت درخت در ایران را مثال‌زدنی می‌یابد.
به روایت کسنفون به نقل از سقراط، یک یونانی به نام لوساندر از باغ کورش کوچک بازدید می‌کند. سقراط به حیرت او از طراوت و سرسبزی و معماری و چیدمان مهندسی شده پردیس ایرانی اشاره دارد. در این روایت، کورش کوچک می‌گوید که خودش شخصا طراح باغ بوده و حتی برخی از درختان را شخصا کاشته است. در ادامه چنین گفته شده که حکمران هخامنشی به همه ساتراپی‌ها دستور داده بود تا در سراسر قلمرو خود پردیس بسازند.
چنین دستوری را از داریوش بزرگ و خشایارشا هم داریم. در کتاب استِر آمده که خشایارشا شخصا درختان را هرس می‌کرده است. در سفر جنگی خشایارشا به یونان، توجه این شاه ایرانی به درخت چنان بود که یونانیان، افسانه‌ها و معجزاتی را به او در ارتباط با درخت سرو نسبت می‌دادند. به نظر می‌رسد که چنین سنتی از کورش و پیش از او از زرتشت به یادگار مانده بود. ارزش درخت چنان است که برخی از پژوهشگران از آیین پرستش درخت در ایران سخن می‌گویند.
اهمیت درخت در فرهنگ ایران، تنها به دلیل سرسبزی و دلپذیری اش نبود. گویا جدا از نخستین نمونه‌های باغ‌سازی، نخستین نمونه‌های درخت مصنوعی را نیز باید در تاریخ و فرهنگ باستانی ایران یافت. پس از سرنگونی هخامنشیان، آنتیگونوسِ یک‌چشم، سردار مقدونی در خزانه ارگ شوش، سروهایی از طلا یافت. وجود داستانهایی چون خواب آستیاگ درباره کورش بزرگ و سپس بابک پدر اردشیر، نسبت بسیار جدی درخت با قدرت و سیاست را در ایران اثبات می‌کند. مثلا آگسیلائوس سردار یونانی پس از فتح سارد دستور به ویران کردن پردیس تیسافرن داده و اسکندر نیز فرمان به بریدن سروها داده بود. ارتباط سنتی درخت با قدرت تا مشروطه ادامه یافته بود و برای نمونه در این مقطع از خشکیده بودن درخت قاجاریه و لزوم ریشه‌کن کردن آن سخن گفته می‌شد.
حضور درخت در نقاشی‌های ایران نیز قدمتی به اندازه تاریخ ایران دارد. به گزارش کوئینتوس کورتیوس بر همه ستون‌های کاخهای ایران، نقش درخت قلمزنی شده بود. این کاج‌ها و سروها هم‌اکنون هم در نگاره‌های تخت جمشید قابل دیدن است. در این میان پلوتارک سرو و کاج را مهمترین درخت در فرهنگ ایران می‌داند.
این‌جانب به نمایندگی از انجمن‌های سروِ ایرانی، افتخار دارم تا اعلام کنم، هیات داوران جایزه سرو ایرانی متشکل از چهره‌های دانشگاهی و فرهنگی که خود در زمینه میراث فرهنگی ایران خوش‌آوازه و تقدیر شده‌اند، در بخش جوانان زیر ۴۰ سال به اکثریت آرا جناب آقای میلاد وندائی، باستانشناس جوان همدانی را به پاس پژوهش‌های دست‌ اول در زمینه نقش‌برجسته‌های ساسانی و همچنین چارطاقی‌های ناشناخته ایران با چاپ مقالات پژوهشی و کتابها و همچنین به پاس کوشش‌های خستگی ناپذیر ایشان در زمینه آگاه‌سازی رسانه‌ای و جلب توجه جامعه و مسئولان به محوطه‌های باستانی در معرض خطر از طریق چاپ یادداشت‌ها و مصاحبه‌ها، به عنوان چهره جوان برتر در زمینه میراث فرهنگی و برنده تندیس سروِ سایه‌فکن سال ۱۳۹۵ برگزید.
و همچنین هیات داوران به اتفاق آرا سرکار خانم ژاله آموزگار، آموزگارِ آموزگاران فرهنگ و ادب باستانی ایران را به پاس نزدیک به نیم‌قرن کوشش در آموزش و پرورش چندین نسل از دانشجویان ایرانی و به پاس یک عمر کوشش پژوهشی در زمینه اسطوره‌ها‌ و زبانها و فرهنگ ایران که منجر به مقالات و کتابهای پرشمار به فارسی و زبانهای دیگر شده، به عنوان استاد برتر برگزید و در نتیجه تندیس سروِ سایه‌فکن به سروِ بلند قامت ایشان پیشکش می‌گردد.

“سرو ایرانی” به نمایندگی از انجمن‌ها و بنیادها و کانون‌های فرهنگی و ایرانشناسی کشور همچون سال گذشته یکبار دیگر نسبت به رواج بیش از پیش شبه‌علم هشدار می‌دهد. فرهنگ ایران و ایرانشناسی در معرض خرفستران است. در فضای ناسالمی که عرصه بر استادان حقیقی و راستین تنگ شده، بسیاری گوشه عزلت گزیده‌اند و بسیاری چنان غرق در مشکلات معیشتی زندگی‌اند که فرصت چندانی برای پژوهش ندارند، عده‌ای بدون شایستگی و بدون هیچ تخصصی پا به میدان گذاشته‌اند و با ابزار جذابِ شبه‌علم و با کمک تخیل خود و کمی هم سرقت علمی از این و آن، بدون کمترین ترسی پیش رفته و به خود سود مادی و معنوی رسانده و به ایرانشناسی آسیب زده‌اند.
سرو ایرانی در چنین نبردی پا به میدان مبارزه نهاده و تلاش می‌کند هرسال به موازات قدردانی از برجسته‌ترین و شایسته‌ترین تلاشگران عرصه فرهنگ و میراث ایرانی نسبت به رواج بی‌محابای شبه‌علم (چه ادعای ایران‌گرایی داشته باشد و چه ایران‌ستیزانه باشد) هشدار دهد.
فانوس دریایی ما در این شب تاریک و بیم موج و گردابی چنین حایل، سروقامتان ستوده شده فرهنگ ایران خواهند بود. سرو ایرانی تلاش دارد در این شب سیاه که گمگشته راهِ مقصود، کوکب‌های هدایت را بیابد.

یاران به نصیحتم چه گویند بنشین و صبور باش و مخروش
ای خام من اینچنین بر آتش عیبم مکن ار برآورم جوش
تا جهد بود به جان بکوشم وانگه به ضرورت از بن گوش
بنشینم و صبر پیش گیرم دنباله کار خویش گیرم

بهرام روشن ضمیر – دبیر جایزه سرو ایرانی در سال دوم