جشن شب یلدا پیشینه ای بسیار دیرینه دارد / میرجلال الدین کزازی

جشن و آیین شب یلدا پیشینه‌ای بسیار دیرینه دارد. هرچند در روزگاران نوتر در تاریخ ایران این جشن به جشنی مردمی، دگرگونی یافته است. مانند جشن‌های بزرگ فراگیر، جشنی رسمی شمرده نمی‌شده است. جشن‌هایی مانند نوروز، مهرگان، سده،بهمن‌‌گان کارکردی مردمی داشته است. از این دید می‌توان آن را با جشن چهارشنبه‌سوری بسنجیم،اما این جشن، جشنی است که از دید روانشناختی،از دید ویژگی‌هایی که در آن می‌یابیم، با نوروز سنجیدنی است. مانند جشن و آیین نوروز، خوانی ویژه را ایرانیان در این جشن می‌گسترند.آنچه بر این خوان می‌نهند، مانند ۷ نماد جشن نوروزی کارکرد و ارزش آیینی و نمادشناختی دارد.در پیوند است با خورشید، زیرا که جشن و آیین یلدا از نگاهی فراق می‌توانیم گفت جشن و بزرگداشت مهر یا خورشید است.از سوی دیگر،این جشن بازمی‌گردد به دین‌آوری به نام مهر یا میترا که در روزگار اشکانی سر برآورد و روزگاری آیین آن در ایران گسترش یافت. به ‌شیوه‌ای شگفت به جهان‌شاهی رم راه برد.آیین فراگیر و همگانی رومیان شد به‌گونه‌ای که بزرگترین هماورد آیین ترسایی، آیین مهرپرستی بود.