گفتگو با نادره پهلوان درباره انجمن شاهنامه خوانی بانوان در دبی

باشگاه شاهنامه پژوهان _ سیامک ارجمند : بانوانی که در دبی شاهنامه خوانی می کنند . انجمن شاهنامه خوانی بانوان در دبی متشکل از زنان دوستدار شاهنامه و زبان پارسی است که به شکل پیوسته نشستهایی را برای شناخت شاهنامه برگزار می کنند. انجمن شاهنامه خوانی بانوان در دبی تا به حال بیش از ۸۰ نشست شاهنامه خوانی ، سه اجرای نقالی ، و برنامه هایی براساس داستانهای شاهنامه داشته است .بنیانگذار و مدیر انجمن شاهنامه خوانی بانوان در دبی نادره پهلوان است که دانش آموخته روانشناسی و شاعر است . ایده شکل گیری چنین انجمنی نخستین بار در تورنتو کانادا ، در نشستی با دانشجویان دانشگاه یورک و در میان تحلیل روانشناختی شخصیت زنان شاهنامه به فکر نادره پهلوان می رسد .او سپس این فکر را در شهر دبی پی گرفته و بشکلی منظم نشستهای شاهنامه خوانی را برپا میکند. در این نشستها علاوه بر شاهنامه خوانی ، نمایشهایی براساس شاهنامه مانند بیژن و منیژه و زال و رودابه طراحی و اجرا شده است . نادره پهلوان دلیل روی آوردن زنان در سالهای اخیر به شاهنامه و شاهنامه خوانی را وجود زنانی قدرتمند در شاهنامه می داند . او همچنین مهمترین هدف خود از این کار را راه یابی شاهنامه به دنیای زنانه می داند . بخش نخست گفتگوی سیامک ارجمند با نادره پهلوان را در ادامه می خوانید :

 
بانو نادره پهلوان شما بنیانگذار انجمن بانوان شاهنامه خوانی در دبی هستید ، نخست چرا شاهنامه و تشکیل انجمنی در پیوند با آن و دوم چرا بانوان ؟

باید بگویم که ایران گنجینه ای از ادبیات و چکامه سرایان به نامی دارد که هرکدام به نوبه خود دروازه ای هستند به دنیایی متفاوت و قابل تعمق اما از دیدگاه من در این بین شاهنامه جایگاه ویژه ای دارد زیرا علاوه بر اینکه به هویت و کیستی پارسی زبانها بگونه ای ژرف میپردازد, شیوه چگونه زندگی کردن ، چگونه انسان بودن ، چگونه خردمندانه اندیشیدن ، چگونه هدفمند تلاش کردن و در عین حال پایبند بودن به عهد و پیمان و چهار چوب های اخلاقی در زندگی اجتماعی را بطور ملموسی مد نظر دارد .بطور کلی نگاه زمینی شاهنامه به زندگی و تشویق به تلاش و عملگرایی در آن است که سبب شد گرد آن جمع شویم و به باز خوانی و سیر و سفر در کوچه پس کوچه های رازآلود آن بپردازیم ، اما در جواب اینکه چرا انجمن بانوان شاهنامه خوان  , شاید یکی از مهمترین دلایلش این بود که ایا میشود شاهنامه را مستقیما وارد دنیای زنانه کرد, و اینکه آیا این جلسات جدی و پژوهشی و متفاوت میتواند برای بانوان جدا از محیط اکادمیک جذابیتی داشته باشد؟که خوشبختانه با پاسخ خوبی روبرو شدیم .

 باتوجه به اینکه در  کشوری دیگر چنین تشستهایی رو به طور منظم برگزار میکنید بفرمایید که نگاه ایرانیان خارج از کشور به شاهنامه به چه شکل بوده و به جه میزان به این چنین فعالیتهایی علاقمندند ؟

مطمنا در ابتدا کار آسانی نبود زیرا همه فکر میکردند شاهنامه کتابی جدی و مردانه است و نمی تواند جذابیتی داشته باشد .نخست ما نشستهایمان را با تعداد محدودی از بانوان بطور منظم تا یک سال در منزل خودم آغاز کردیم بدون اینکه تبلیغاتی داشته باشیم و با شیوه ای ویژه به خوانش ابیات و گفتگو در باره جزییات و مفاهیم آن پرداختیم و در این راه نیز تلاش کردیم از نوشته ها مقالات و جستارهای محققان به بهترین نحو استفاده و بر نکته های لازم تکیه و گفتگو داشته باشیم و خوشبختانه توانستیم قشری از بانوان تحصیلکرده و فرهیخته ایرانی مقیم دبی را در کنار شمع وجود شاهنامه داشته باشیم و با وجود اینکه جلسات شاهنامه خوانی ما دارای چهارچوب و نظم خاص خود میباشد و در هر نشست بانوان باید تحقیقاتی مکتوب با منبع موثق در باره موضوع تعیین شده همراه داشته باشند و سپس آن را نیز در صفحه ویژه انجمن ثبت کنند و یک روال اکادمیک را دنبال کنند ٬استقبال بانوان فرهیخته دبی روز به روز بیشتر گشته است و این موضوع در شهر تجاری و تفریحی دبی قابل تامل است .

زنان شاهنامه را چگونه میبینید و بطور کلی جایگاه و نقش زنان در شاهنانه به جه شکلی است ؟

از دیدگاه من که یک زن هستم و هم یک مشاور روانشناسی و از سویی با فضای حاکم بر شاهنامه نیز تا حدودی اشنایی دارم باورم بر این است نگاه شاهنامه به زن نگاهی احترام آمیز است و از طرف دیگر تا حدی یک نگاه واقع گرایانه،بدین معنی که همانگونه که در جامعه به شخصیت های مثبت و منفی مردان و زنان بر میخوریم در شاهنامه نیز به زنهایی با شخصیت منفی و مخرب و همچنین به زنهایی قدرتمند با شخصیت مثبت و کارآمد برمیخوریم که هر کدام به نوبه خود جایگاهی اموزشی میتوانند داشته باشند زنان قدرتمند و مدبری همچون سیندخت و گردافرید و گلشهر و پوراندخت و… و زنانی با شخصیت منفی و مخرب و دسیسه جو چون سودابه و ….اما موضوعی که از اهمیت برخوردار است این است که بیشتر زنان در شاهنامه با شخصیت مثبت و قوی ظاهر میشوند و با توجه به زمان و دوران نگارش شاهنامه و منابع پیشین آن این نگاه واقعا شگفت انگیز است و دلیلی برای جذابیت آن در بین زنان .
میدانیم که چند کار نمایش هم توسط انجمن شاهنامه خوانی بانوان دبی کار و اجرا شده لطفا از این نمایشها ، موضوع و چگونگی شکل گیری ایده و اجرای کار برایمان بگویید ؟

بله ما اجراهایی نیز داشتیم .بدینگونه که بعضی از داستانهای شاهنامه را که به پایان میرساندیم اگر امکان اجرایش بود بصورت قصه بازنویسی می شد و با اشعاری که در بین انها انتخاب میگشت . یک اجرای قصه خوانی و نقالی را اکران میکردیم و در هر کدام از اجراها نیز آن قسمتی را که جذابیت زنانه داشت را بصورت نمایشنامه نوشته میشد و اجرا میگردید .لازم به ذکر است که تا به حال سه اجرا داشتیم که دو قسمت آن مربوط به داستان بیژن و منیژه بود و یک اجرای دیگر در مورد داستان زال و رودابه داشتیم .این اجراها همه بوسیله بانوان انجمن شاهنامه خوانی انجام شد که با عشق و الویت خاصی که برای این کار قایل بودند باعث شدند که اجراهای بسیار جالبی از کار در بیاید .از دیگر فعالیت های ما کارگاه «آشتی با طبیعت »بود که با توجه به اموزه های نیاکان و ایرانیان باستان به چهار عنصر/ اب /خاک /اتش و باد (اخشیج)تشکیل شد و اخرین فعالیت ما اجرای یک شیوه برخورد جدید با شاهنامه بود به نام (شاهنامه استنداپ)که در بصورت جدی و کمدی به خیلی از تهمت های مطرح شده در مورد شاهنامه مانند نژاد پرستی و زن ستیزی
پرداختیم و با اینکه اولین کار بود امیدواریم که در آینده بتوانیم بر قوام این برنامه بیفزاییم .

ادامه …