جشنواره عکس شاهنامه (تصویرگری حماسه ملی) / جواد رنجبر درخشی لر

شاهنامه از آن روی که کتاب ملی ایرانیان است کتابی کم نظیر است. ایرانیان یکی از کهن ترین و بزرگترین ملت های جهان هستند، در تاریخ دراز خود فراز و نشیب ها دیده اند، جنگ ها و صلح ها کرده اند، خلاصه زنده بوده اند و زندگی و تجربه خود را در قالب واژگان و جملات و عبارات ساخته و پرداخته اند و از آن حماسه ملی ساخته اند. شاهنامه از آن روی که روح واژگان و بنیان اندیشه و و داستان هایش را یک ملت در طول تاریخ ساخته و پرداخته کم نظیر است.
در ایرانشهر نقطه ای وجود ندارد که در آن روح شاهنامه متجلی نشده باشد. روح شاهنامه و روح ایرانیت یکی است. زندگی ایرانی در شاهنامه است و ایرانی برای تصویر و تصور زندگی خود به شاهنامه پناه می برد. رابطه متقابل سازنده ای بین این دو برقرار است.
یک ایرانی شکست های زندگی فردی و اجتماعی خود را در نمونه های برجسته و جمعی شکست ایرانیان مانند شهادت ایرج، نوذر، سیاوش، لهراسب تجسم می کند، بر شهدا می گرید، از سر بریده آن ها داستان ها می سازد و آن ها را تا شکست در جهان هست بازگو می کند.
به همین سیاق پیروزی را در چهره رستم یا اسفندیار می سازد و از آن نیرویی برای زندگی روزمره خود می گیرد.
این رابطه متقابل فقط حسی و در خلوت نیست. اساسا شاهنامه خوانی و چند و چون ارتباط ایرانیان و شاهنامه یک کار اجتماعی است. هنر برخاسته از شاهنامه نیز یک هنر اجتماعی است و به ندرت به خلوت آدم ها می رود. در جای جای ایرانشهر می توان هنر شاهنامه ای را دید.
جشنواره عکس شاهنامه که دوستان ایران پرست و شاهنامه دوست ما راه انداخته اند و اتفاق بسیار خجسته ای است و امیدوارم که ادامه داشته باشد، بخشی از بروز رابطه متقابل شاهنامه و ایرانیان را در هنر و زندگی عادی به تصویر می کشد و خود به یک مصداق مهم از آن رابطه تبدیل می شود.
تاکنون شاهنامه در نگارگری ها (از دوره ایلخانان)، در هنر فرش بافی، خوشنویسی، نمایش و به تازگی در موسیقی (به همت استاد شهرام ناظری) متجلی شده است. درست جای آن بود که شاهنامه در هنر عکاسی نیز ظاهر شود و به تدریج گنجی از عکس های ماندگار شاهنامه ای فراهم آید.
عکس های مجموعه به باور من به این هدف نزدیک شده است. شاهنامه را بی غلو و خودنمایی و اغراق و بدون هر نوع صحنه آرایی و کارگردانی در زندگی مردم نشان می دهد.

مرد حمامی در حمام نشسته است. رستم و سهراب و رستم و دیو سپید بر سقف حمام نقاشی شده است. نمی دانم آن مرد در روز چند بار به این تصاویر می نگرد. اما روشن است که وجود آن تصاویر در آن جا و دیدن گاه و بیگاه آن یا حتی افتادن چشم بر آن ها ارتباط متقابل زندگی روزمره و حماسه را می سازد. این یکی از عکس های برگزیده این جشنواره است و شاید نمونه ای درست از بسیاری از آن ها. از مجموعه ای که عکس حضرت استاد فردوسی را بر تاقچه خانه پیرزنی نشان می دهد، یا مردمی که در بازار به خرید و فروش سرگرم هستند زیر تندیسی از فردوسی.
می توان عکس ها را بر اساس منطقه جغرافیایی، جنسیت، موضوع و غیره تقسیم کرد. اما فارغ از هر نوع تقسیم بندی تمام عکس ها یک موضوع دارند و آن همان ارتباط متقابل زندگی ایرانی و شاهنامه است. به عبارت دیگر اگر زیرنویس عکس ها را حذف کنیم آن ها را می توانیم به همه جای ایران منتسب کنیم. عکسی که در خراسان گرفته شده است هیچ ناساز و ناهنجار نیست که در آذربایجان هم اتفاق افتد.
این یافته هیجان انگیزترین یافته این جشنواره است و نشانه ای از پیوند همه ایرانیان در پرتو شاهنامه و آثار و نشانه های آن.